Wat is er nu echt anders dan in Nederland! Allereerst de schoenen-uitcultuur.......niemand loopt thuis op schoenen en waar je ook op bezoek gaat, overal gaan de schoenen uit. Zelfs de zakelijke gesprekken, die bij ons thuis plaatsvonden met mensen van de melkfabriek en de slachterij, gebeuren op kousevoeten. Behoorlijk knus allemaal: het houtvuur brandt lekker, er zijn vers gebakken wafelen bij de koffie en de siams liggen opgekruld op de bank. Naast het schoonmaken van koeienuiers is het 1 van de eerste dingen die ik hier geleerd heb: wafelen bakken.......overal staan ze op tafel, met slagroom en jam of compote erbij. Met het wafelijzer dat ooit in een kerstpakket zat, probeerde ik deze Noorse traditie uit, toen Anneke op bezoek kwam. Zij ging als nederlandse studente naar Noorwegen, en is nooit meer teruggegaan. Getrouwd met een Noor, en nu werkzaam bij Tine, de melkfabriek van Noorwegen. Het is veel handiger om in je eigen taal uit te leggen, waarom de wafels eruitzien als een vergiet! en na een aantal baksels met wat tips van Anneke, de expert, zijn mijn wafels goedgekeurd.
Daarnaast zijn taarten ook heel belangrijk: er wordt niet 1 stuk geserveerd zoals bij een standaard Hollandse verjaardag.............er staan 3 verschillende soorten op tafel, en je schept zo vaak op als je wilt. En overal krijg je "pulverkaffe" oftewel oploskoffie. Ook opvallend is de pizzacultuur: het kleine supermarktje in Bessaker heeft al 15 soorten in de koeling, waaronder een aantal reuzepizza's die rond de 90 kronen kosten (ca. €12,-). Het prijsverschil onderling tussen verschillende supermarkten, is ook iets waar we aan moeten wennen. Het is groter dan in Nederland tussen AH en Aldi. Neem bijv. de marmelade: een produkt waar Johan geen genoeg van kan krijgen. In de plaatselijke supermarkt, de ICA, die onderdeel is van AH en daarom euroshopprodukten verkoopt, kost een emmer met 1 kilo marmelade (niet de lekkerste) 21,90 nokkies (bedragen delen door 10, dan + 30%....zo staan wij hele dagen als echte zuinige Hollanders, snel alles uit te rekenen). Bij de REMA in Afjord (een klein uur rijden) kopen we marmelade van het merk Lerum, een familiebedrijf dat al generaties lang de beste kwaliteit fruit verwerkt tot jams en compotes: een kilo kost 15.90 nok. Johan zette grote ogen op, toen ik 3 potten marmelade inlaadde, maar mooi dat 2 potten na 1 week al op waren. De lammesalami was niet te eten, en moest maar in de macaroni, en de jubelsalami was ook niet om blij van te worden: het duurde 2 weken voordat het op was: Johan is helemaal verjamd! Ik ben altijd een kaasmeisje geweest, en dat zal ook wel zo blijven: een pak met gesneden gulost skivet (300 gram) kost bij de REMA 23.50 nok en bij de ICA bijna 30 nok. Alcohol en rookwaren zijn schreeuwend duur....Johan drinkt nu clausthaler, een blikje kost 6.90 nok. Daar staat tegenover dat de gezondheidszorg hier stukken goedkoper is. Op een kaart worden huisarts, apotheek, ziekenhuis en fysiotherapie (tandarts niet) genoteerd. De eerste €250,00 betaal je zelf, daarboven wordt alles vergoed.
In Nederland hebben we de kroket en de frikadel waarover altijd grapjes gemaakt worden over de herkomst van het vlees. Hier hebben we joika, oftewel rendierballen! in wildsaus. Volgens het etiket op het blik bestaat 36% uit vlees, waarvan maar liefst! 11% rein (rendier) en de rest far (schaap). Een ander typisch Noors gerecht, afgeleid van de Irish stew, is farikal (op beide a's hoort een rondje). Basis is de witte kool dat hier DE groente is (ca. 10 nok), deze doe je gesneden in een pan met farikalkjott (schapevlees met kluif), een beetje water, en veel peper en zout. Ongeveer 1,5 uur laten sudderen, en opdienen met aardappels.....mmmmmmmm. Een gemis is gewone yoghurt en vla, er zijn alleen mona-achtige toetjes. Tijdens mijn eerste week kocht ik rislunsj en riskrem (rijstepap met of zonder room, met aardbeien of frambozen). Een heel klein 1-persoonsbakje kost 9.90 nok, die week in de aanbieding voor de helft. Een rekensom was snel gemaakt, en ik zette "melk" op de boodschappenlijst, waarop Johan vroeg of het niet handiger zou zijn om even naar de tank te lopen! Stom!! Totaal niet aan gedacht!! Als kind (wie niet!) heb ik altijd al een afschuw gehad van gekookte melk, vanwege de vellen. Ook nu sta ik kokhalzend boven het pannetje, waarvan de inhoud om de haverklap overkookt. Een paar dagen moest ik er niets van hebben, maar het went. De vellen vis je er niet uit, maar wordt er gewoon doorgeroerd. Eerst gebruikte ik basmatirijst, tot Eli me vertelde dat er speciale grotris verkrijgbaar is. Lekker slagroom erdoor en een flinke klodder frambozenjam. Tot groot vermaak van Eli, is dit ons dagelijkse toetje, terwijl de Noren het vooral eten als een hoofdgerecht, met bruine suiker en boter.
Het Noorse leven is erg gemoedelijk: op een zaterdagavond gaan we naar de Kroa voor een aziatisch buffet. We hebben erg veel zin in scherp eten, maar het blijkt gewoon een "slappe chinees" te zijn. Na het eten gaat de tv aan voor karaoke, en sommige vrouwen pakken hun breiwerk. Wij gaan (gelukkig..haha) op tijd naar huis: morgenvroeg is het weer vroeg dag!! Toch zijn het niet alleen maar koeien die de klok slaan! Eli nodigde me uit voor de eerste bazaar van de winter, in het dorpshuis. De Noorse winter staat bol van dit soort aktiviteiten, net als bingo en karaoke. De plaatselijke krant, de Fosna-Folket waar wij als welkomstkado van alle dorpsbewoners een kwartaalabonnement op hebben gekregen, staat vol met aankondigingen. In Nederland zou ik er met een grote boog omheen lopen, maar vooruit: het is in het kader van de integratie en de opbrengst is voor de plaatselijke voetbalclub! Op de rommelmarkt koop ik 6 aardewerk mokken, en aan de bar koffie met hoe kan het ook anders, wafelen met jam en room. Overal zitten groepjes mensen, voornamelijk vrouwen en kinderen, en het is best wel gezellig, ware het niet dat ik geen woord versta van wat mijn tafelgenoten elkaar vertellen. Ze hebben afgesproken dat ze geen engels gaan praten, en ik geef ze groot gelijk! Gelukkig is er ore (met een rondje op de o), niet te verwarren met de ore waarbij een schuin streepje door de o gaat. Laatstgenoemde is de Noorse cent. Eerstgenoemde is "roeien", en voor 10 nok koop je 10 houten ijslolliestokjes waar een serie getallen op staan. De cijfers gaan tot over de 1000, en ik kan in het Noors al tot 10!, maar Eli is zo lief om af en toe een blik te werpen op m'n stokjes. Na 10 getrokken getallen worden de stokjes opgehaald. Een oud-collega van Eli (onderwijzeres) die bij ons aan tafel zit, wint een calorierijke chocoladetaart en ondanks de wafels, moet ik beslist een stuk nemen. Terwijl ik me verbaas over de taart-en wafelencultuur in Noorwegen, en over het wel erg korte spelletje, staat de stokjesmeneer weer voor onze neus. Aha, weer grabbelen naar 10 nok....zo werkt dat dus.....hoelang gaat dit duren? Na 6 rondes roeien ben ik door al m'n kleingeld heen, en neem ik, net als 2 andere vrouwen aan de tafel, afscheid. Zij gaan verder met de restauratie van hun weekendhuizen in Bessaker, en ik ga weer lekker naar m'n koetjes.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten