Sauhaufest

Het is zaterdagavond 21.00 uur en we gaan naar het Grendahus (dorpshuis) waar voor de 15de keer het "Sauhaufest" oftewel het "Schapenkoppenfeest" wordt georganiseerd. Het begon eigenlijk een uur eerder, maar vanwege het melken kunnen we dat tijdstip niet halen. Men heeft ons beloofd eten achter te houden zodat we niet voor niets komen. Wanneer we aankomen blijkt dat we alleen de samenzang hebben gemist, en alle mensen staan in een enorme lange rij om in de bijkeuken een maaltijd te halen. Thorstein staat ook in de rij en ik vraag hem of het zijn schapen zijn die we vanavond eten (zie einde blog). Hij schiet in de lach en antwoordt ontkennend. Wanneer we in de bijkeuken komen, zie ik dat het goed is georganiseerd. De tafels zijn zo opgesteld dat men van alle kanten erbij kan. Er staan meerdere pannen met aardappels, stamppot, diverse worstjes en aardappeltarwemeelballen. Er staan schaaltjes met schapentongen; het lekkerste gedeelte van het schaap. En voor de mensen die het niet vet genoeg vinden staan er schaaltjes met vloeibaar vet dat over het eten kan worden gedruppeld. Maar waar het om gaat zijn de schapenkoppen; voor het eerst van mijn leven heb ik een bord voor m'n neus met de complete schedel van een dier. In de onderkaak zitten nog 3 snijtandjes en het oog is een zwarte bol waar het vocht uit is verdwenen. Het is vrij moeilijk om het vlees van de schedel af te krijgen, maar een tafelgenoot is zo vriendelijk uit te leggen hoe het werkt. Vakkundig verwijdert hij de onderkaak uit de kop en stroopt al het vlees eraf. Ook laat hij zien hoe het oog verwijderd moet worden, zodat het eronder gelegen spierweefsel kan worden gegeten. Ik besluit me niet te laten kennen en prik de oogbol aan m'n vork om hem vervolgens op een bordje met afval te deponeren. Ondertussen vertelt onze tafelgenoot dat het eten van schapenkoppen een traditie is die uitsluitend aan de westkust van Noorwegen voorkomt; de rest van het land houdt zich er verre van! De meeste mensen lopen een paar keer naar de bijkeuken om een nieuwe kop te halen. De zoon van de man die 15 jaar geleden dit festijn voor het eerst organiseerde houdt een korte speech, en de band begint zijn eerste nummer te spelen. Er wordt uitsluitend gestijldanst en de avond eindigt met waar de Noren zo vreselijk goed in zijn; het taartenbuffet. In de bijkeuken staan wel 10 verschillende soorten taarten, allemaal gemaakt door Bessakers en ik heb al eerder gemerkt dat het vreemd wordt gevonden als je maar 1 klein stukje pakt. Iedereen pakt tenminste 3 soorten, en ook nu is het normaal om vaker een nieuwe portie te halen...Noorwegen is echt geen land voor mensen die aan hun lijn willen doen!!

De Noren zijn niet de enige die van een schapenkop houden!! De Fosna-Folket (krant van Fosen)van gisteren bericht over een wolf die in Bjugn (ca. 1,5 uur van ons vandaan) in de buurt van een woning een lam heeft gepakt. Alleen de kop is opgevreten; de rest is achtergebleven. Een bijbehorend artikel zegt dat 1 febr. de jaarlijkse wolvenjacht van start gaat en dat het quotum van 3 dieren (voor Fosenhalvoya) te laag is!

De foto's zijn gemaakt op het eiland Boroya waar we afgelopen mei, tijdens ons kennismakingsbezoek aan de boerderij, zijn geweest. De eilanden liggen dicht voor de kust en Thore, die de boerderij de afgelopen 2 jaar heeft gepacht en eigenaar is van 20 vissersbootjes, vaart ons er in 5 minuten naartoe. Op het eiland hebben Hanne en Thorstein een huis waar ze iedere zomer verblijven om de ca. 50 schapen die ze hebben, in de gaten te houden wanneer ze een lam krijgen. De laatste jaren krijgen de schapen steeds vaker een 2ling en er moet nogal eens gassisteerd worden. Na de lunch leidt Thorstein ons rond over het eiland en we zijn helemaal onder de indruk van de geweldige natuur. Vooral het rotsmassief waar een adelaarspaar vorig jaar een nest had, is erg indrukwekkend (laatste foto).
De afgelopen week waren we warm onthaald door Eli en Einar, de eigenaren van de boerderij. Bij Thore en Hilde kregen we een heerlijke lunch waar we geleerd hebben garnalen te pellen, die net vers in de haven waren gekocht. De 3 veeartsen die in Bessaker hun kliniek hebben, nodigden ons uit voor de jaarlijkse barbeque. Eli toerde met ons rond en liet allerlei mooie plekjes zien. Maar het is op dit eiland, waar ik voorgoed mijn hart heb verloren!!

Alie-Jen.....

Blijkbaar vindt de fjosnisse 1 les in "hecht je niet aan koeien" niet genoeg. Hij gaat verder met les 2 en slaat genadeloos toe. Terwijl wij wachten op de kalfjes van Dikkertje Dap, Droopy en nog 2 koeien, begint ook Alie-Jen met het geboorteproces, of iets dat daar op begint te lijken (zie foto 1). Haar kalf wordt pas begin februari verwacht, en wanneer ik op de fjoskaarten kijk zie ik dat ze niet alleen op 1 mei is geinsemineerd, maar ook op 7,8 en 9 april. De kans is aanwezig dat ze bij de eerdere inseminaties drachtig is geworden; dan kan het kalf ieder moment komen. Maar de symptomen zijn vaag; af en toe lekt ze wat biest, en haar uier is nog niet de helft van wat het zou moeten zijn. Wanneer ze ligt, lijkt het alsof ik af en toe weeen zie, maar er gaan ook uren voorbij waarin er niets gebeurt. Haar eetlust is goed, en ze heeft haar dagelijkse duwpartijtjes met buurvrouw Rolmops, waar ze een beetje mee overhoop ligt. Wanneer ik in de voergang voor haar sta, slingert ze zoals altijd haar lange grijze tong om mijn hand. Maar na 3 dagen ben ik zo ongerust dat ik 's avonds na het melken de veearts bel. Ook Johan begint zich nu een beetje zorgen te maken, alhoewel hij in Nederland vaker koeien heeft zien staan, die meerdere dagen afkalfsignalen vertonen. Wanneer Arne-Dag klaar is met zijn onderzoek, heeft hij geen goed nieuws; de baarmoeder van Alie-Jen is gedraaid (getwist) waardoor het geboorteproces stagneert, en het kalf er nooit uit zal kunnen. Hij vermoed dat het kalf ook al dood is, omdat hij geen teken van leven heeft gevoeld. Arne-Johan wordt gebeld voor verdere assistentie, want de baarmoeder van Alie-Jen zal teruggedraaid moeten worden. Op de 2de foto zie je Arne-Johan die Alie-Jen onderzoekt voor een second-opinion.




Alie-Jen wordt naar buiten gebracht en terwijl Johan haar vasthoudt, beginnen de beide veeartsen een touw aan Alie-Jen te bevestigen dat van haar kop via de poten naar haar achterlijf loopt. Arne-Dag gaat met zijn hele gewicht aan het touw achter Alie-Jen hangen, en Arne-Johan doet hetzelfde met het touw aan haar poten. Zo wordt geprobeerd om haar liggend te krijgen. Het is een hele klus, en beide mannen worden door het grind gesleept, wanneer Alie-Jen probeert weg te lopen. De taken worden opnieuw verdeeld; Johan blijft haar vasthouden, de 2 Arne's gaan achter haar hangen en ik krijg het touw dat aan haar poten zit. Zodra Alie-Jen door haar poten gaat, moet ik heel hard aan dit touw trekken.....slik. Het is net het decor van een aflevering van James Herriot; het donkere erf dat verlicht wordt door de koplampen van Arne-Johans auto, en 4 mensen die proberen een koe op de grond te krijgen. Uiteindelijk geeft Alie-Jen het op, en terwijl ik haar poten onderuit zou trekken, is zij het die mij met een enorme ruk vooruittrekt. Het is ongelooflijk hoe sterk zo'n koe is, en de dagen erna heb ik een enorme spierpijn. Het is een bizarre ervaring; de 3 mannen die in de regen Alie-Jen op haar rug draaien, terwijl ik haar kop tegengesteld moet wegdraaien voor het geval ze op zou willen staan. Daarna wordt ze op haar andere zij gebracht. Eli, die terugkomt van een bezoekje aan oma, heeft de overige foto's gemaakt. Wanneer Alie-Jen overeind staat, wordt ze opnieuw inwendig door beide mannen onderzocht, en ze voelen beide dat de draaiing eruit is. Alie-Jen mag weer de stal in, en eenmaal binnen leggen de beide Arne's uit dat Alie-Jen geen ontsluiting heeft en dat er 3 mogelijkheden zijn: 1. een keizersnede dat hun niet adviseren, omdat het niet economisch zou zijn, ook al vanwege de hoge kosten en het feit dat wij genoeg koeien hebben!! Het kalf leeft niet meer, en het is de vraag of Alie-Jen ooit opnieuw drachtig zou kunnen worden. 2. het nu opgeven en de noodslacht bellen. 3. de nacht afwachten om te kijken of het geboorteproces opnieuw op gang zal komen, en Alie-Jen het kalf zelf eruit zal persen, wat de mannen niet waarschijnlijk achten. Aangeslagen door dit slechte nieuws, kiezen wij toch voor de laatste optie; ik wil iedere mogelijkheid benutten om Alie-Jen te houden, mits ze niet hoeft te lijden. Daar ziet het niet naar uit, want Alie-Jen staat al weer vrolijk kuil te eten alsof er niets is gebeurd en ze nooit buiten in de regen op haar rug heeft gelegen!!

De volgende morgen komt Arne-Dag om 9 uur kijken hoe de zaken ervoor staan. Hij hoort van ons dat ze vanaf 7 uur weeen heeft, en na een inwendig onderzoek besluiten we om haar nog even wat meer tijd te geven. Vlak na 12en komt hij terug, en onderzoekt haar opnieuw. Terwijl ik over Alie-Jen heenhang om haar staart op haar rug te houden, zodat ze die niet continu bij Arne-Dag in zijn gezicht slaat, wordt ik in mijn rug geplet door Rolmops. Zij vindt het maar wat interessant wat haar buurvrouw daar allemaal moet ondergaan en snuffelt voortdurend aan ons beiden. Arne-Dag constateert geen verbetering en bevestigt kettinkjes aan de achterpootjes van het kalfje. Het blijkt in een stuit te liggen en dit bemoeilijkt het trekken. Terwijl Johan en Arne-Dag met hun volle gewicht aan de kettinkjes gaan hangen, sta ik nog steeds over Alie-Jen heen gebogen met haar staart in mijn hand. Ik zie Johan onderuitgaan en keihard op de gruproosters terecht komen en op dat moment besef ik dat het niet goed gaat komen. Terwijl de tranen over mijn wangen lopen, neem ik afscheid van Alie-Jen....gekke Alie-Jen met haar rare kreunen en haar typische trillende ogen waardoor ik haar net een alien vind en zo op haar naam kwam. Gekke Alie-Jen die me de afgelopen herfst de stuipen op het lijf heeft gejaagd toen ik 's avonds moest tellen of alle pinken nog wel in hun nieuwe weiland stonden. Ze achtervolgde me terwijl ik een ronde liep langs de omheining en joeg alle pinken weg die ook maar in de buurt durfden te komen. Ze trok voortdurend aan mijn oude oranje jas en ik begon al te denken dat oranje op haar dezelfde uitwerking heeft, als rood op een stier. Met trillende knieen ben ik het weiland uitgevlucht.
Arne-Dag laat de kettinkjes hangen en zegt dat hij het opgeeft. Hij gaat de noodslacht bellen, en de papieren in orde maken.

's Middags gaat de telefoon en de chauffeur vraagt hoe hij rijden moet. Hij is al bij de school en ik leg uit hoe hij verder moet rijden. Ik loop naar buiten en zie een klein opleggertje met een takel het erf op rijden. Even flitst het door me heen hoe hij in vredesnaam Alie-Jen daarin wil vervoeren. Pas dan dringt het tot me door dat ze hier op het erf gedood zal worden, en ik vlucht snel terug naar huis. Nauwelijks 20 minuten later komt Johan al terug; de man heeft een slagpistool op haar hersens gezet waardoor ze door de knieen is gegaan. In haar hals wordt een gat gemaakt, waardoor ze dood is gebloed. Ik weet niet hoe het in de slachthuizen eraan toegaat...misschien is het maar beter om het niet te weten!! Van Eli horen we later dat tot 2003 de koeien volledig op het erf werden geslacht...tot op het laatste bot. Wij weten niet wanneer ze in Nederland daarmee gestopt zijn, en of het uberhaupt ooit zo plaats heeft gevonden.

!!IK VIND HET NU TIJD WORDEN VOOR DE FJOSNISSE OM DE BOERDERIJ TE VERLATEN!!

Fjosnisse....en de rendieren....

Zoals Nederland zijn Sinterklaas viert, hebben de Scandinavische landen de julenisse die in hoog aanzien staat (jule = kerst, nisse spreek uit: niese = kabouter). In Finland heet hij Tonttu en in Zweden Tomte, maar de oorsprong is overal hetzelfde; de julenisse stamt af van de fjosnisse (fjos met een streep door de 0, spreek uit fjus = stal). In andere Europese landen zullen alleen de lezers van Nils Holgersson hem kennen; Selma Lagerlof schrijft in "De Wonderbare Reis" over de nisse die het stoute jongetje Nils verandert in een klein mannetje, en die reist op de rug van een gans.
Fjosnisse is een mythisch figuur die waakt over de boer, zijn gezin en zijn veestapel. Vroeger werd hij afgebeeld als een mannetje varierend in lengte van een paar centimeter tot een meter, gekleed in boerenkleding, en soms in het bezit van een cyclopenoog. Hij is een traditioneel ingesteld figuur die er niet van houdt als in de stal gevloekt en geurineerd wordt, en er mogen ook geen dingen worden verspild. Vindt hij op juleavond niet zijn julegrot (rijstepap)op een bordje bij de stal, kan hij ongeluk brengen over de boerderij door bijv. het vee te doden. Vanaf 1840 is hij het symbool geworden voor jule en wordt hij afgebeeld als een klein kaboutertje met een rode puntmuts. Op juleavond bewonder ik bij Eli tien julenisses in de vensterbank; ze zijn gebreid van wol, hebben een plukkige baard van schapewol, en een enorme rode puntmuts. Fjosnisse wordt te pas en te onpas aangehaald als men bepaalde zaken niet kan verklaren, zoals in Nederland de kaboutertjes erbij gehaald worden. Op een avond komt Eli in de stal om te vragen of wij het schuurapparaat hebben gezien. Als Johan ontkennend antwoordt, loopt ze mompelend weg met de woorden dat de fjosnisse het wel gepakt zal hebben. De weken erna worden we geplaagd door stroomstoringen, uierontstekingen en pinken die net aan de melk zijn en het melkstel eraf trappen en beschadigen. Zo langzamerhand begin ik me af te vragen of het wel verstandig was om op juleavond geen bordje rijstepap bij de stal neer te zetten!!

Een ander fenomeen zijn de rendieren, die in de noordelijke bossen van Scandinavie in het wild leven. Ze behoren tot de herten en leven van rendiermos, bast, bladeren en twijgen. Beide geslachten dragen een gewei en heel typerend is het knakkende geluid dat ze met hun poten maken tijdens het lopen. Ze houden van zwemmen en de kuddes die uit 1000en kunnen bestaan, zijn imponerend om te zien. Ze kunnen 108 cm. hoog worden, 70 tot 100 kilo wegen en 12 tot 15 jaar oud worden. De draagtijd is 7 a 8 maand en ze krijgen 1 jong per dracht. De kleuren varieren van grijs, bruin, donkerbruin en soms geheel wit. Wat voor ons het rundvee is, is voor de Samen (inwoners uit Lapland) het rendier. De melk en het vlees leveren voedsel, van de huiden maakt men zacht leer, kleding, kussens en gordijnen. De pezen worden gebruikt bij schoenen en kano's, van de beenderen maakt men naalden en een opgerekte darm fungeert als een zak om vlees in te bewaren. Als lastdier zijn ze niet te evenaren; ze trekken beter als een paard. Ze kunnen 135 kilo trekken, gaan 12 km/uur en kunnen 55 km/dag. Dat zou je zo niet zeggen, als je ze achter je huis ziet lopen!!







Johan ziet ze achter de boerderij lopen, en is naar huis gerend om de camera te halen. Alle foto's zijn bewogen, maar ze zijn nog goed te zien. We weten dat er een kudde rendieren wordt gehouden dicht bij Afjord (een klein uur bij ons vandaan) en waarschijnlijk zijn deze exemplaren ontsnapt. Maar het kunnen ook "wilde" dieren zijn. De Bessakers weten het niet precies. Later op de dag ziet Johan ze weer en deze keer kan ik ze ook zien. Opgewonden loop ik naar de weide achter de stal, en hoewel het al bijna donker is, zijn de witte strepen op hun lijf nog goed te zien. Ik vind het geweldig om de natuur zo om me heen te hebben, en ik ben in m'n sas met de foto's....altijd maar die koeiefoto's op de blog! Het is maar goed dat ik op dat moment nog niet weet wat de fjosnisse die avond voor ons in petto heeft!!

Onthoornen en ander kalverenleed...

De melkautomaat voor de kalveren is een voortdurende bron van zorg. Zonder dit apparaat zouden wij tientallen flessen melk per dag moeten klaarmaken; in de ton van de automaat past de hoeveelheid melk voor een paar dagen. Een uitkomst dus, zou je denken! Maar de kalveren krijgen de een na de ander diarree. De een poept geel, de ander weer groen, en ik doe hele dagen niets anders dan de kalveren van de melk afhalen, ze de fles geven met een zoutoplossing, en ze dan met een paar liter weer invoeren in de computer, zodat ze weer aan de melk kunnen wennen. We weten niet waar het aan ligt, en er zit ook geen logica in. De een krijgt het gelijk na aankomst in het kalverenhok...de ander pas na een maand. Het gekke is, dat tijdens de eerste 2 weken het kalf geen diarree heeft. Na de geboorte worden ze ondergebracht in een box en krijgen via de fles de biest. Na een paar dagen wordt de biest gemengd met de kunstmelk die we uit de ton van de automaat halen en opwarmen in een emmer met heet water. Onze 1de gedachte is dat de temperatuur van de melk in de automaat de boosdoener is, en Johan stort zich op de Noorse handleiding om de temperatuur te kunnen calibreren. Er zit inderdaad een kleine afwijking tussen de ingestelde temperatuur en de voorgeschreven temperatuur door de fabrikant....maar de diarree houdt maar niet op. Alleen van water met zout groeit een kalf niet, en hoewel ze al snel brokjes en kuil beginnen te eten, hebben ze eigenlijk 7 liter melk per dag nodig om te groeien. Uit wanhoop begin ik een experiment; wanneer HEorSHE voor de 3de keer aan hevige diarree lijdt, geef ik haar een halve liter kunstmelk, aangevuld met een halve liter koemelk uit de tank. Ik spring een gat in de lucht als de diarree stopt, en in de dagen daarna verminder ik de koemelk, net zolang tot haar portie weer alleen uit kunstmelk bestaat. Na een paar dagen durven we het weer aan, haar uit de automaat te laten drinken maar helaas... de diarree begint opnieuw.....!! Het is om gek van te worden!! Johan buigt zich weer over de handleiding, checkt weer de temperatuur, en deze keer ook de hoeveelheid melk....en wat blijkt...de automaat heeft een ingestelde factor van 1.4 voor de hoeveelheid melk. Wanneer een kalf in het hok komt, begint het computerprogramma met 5 liter, omdat een kalf stress kan hebben van de verhuizing. Daarna wordt de hoeveelheid automatisch opgevoerd naar 7 liter, en als ze bijna 2 maand zijn, weer afgebouwd naar 3 liter, dan 2.5 enz. tot ze van de melk af zijn. Maar in werkelijkheid kreeg het kalf 1.4 keer zoveel. Bij 7 liter is dat dus 9.8 liter....geen wonder dat ze diarree krijgen en ik dus nooit uitkom met de hoeveelheid melk die ik om de dag maak. Wanneer de diarree minder ernstig werd, en het kalf weer 3 liter mocht proberen...kreeg het dus 4.2 liter en ging weer terug naar af...en weer aan het zout...enz.enz. Hier zijn we maanden mee bezig geweest!!De afgelopen 2 weken zijn alle kalveren gezond gebleven...heeft PuttPutt, het race-kalf zijn intrede gemaakt in het kalverenhok....en is hij ons 1e kalf dat niet "aan de race is gegaan".

Op de 2de en 3de foto kun je zien hoe Arne-Johan de kalveren onthoornt. Dit gebeurt met een soort heteluchtbrander waardoor er een penetrante schroeilucht in het hok hangt. Ik denk dat het voor mij meer stress heeft opgeleverd, dan voor de kalveren. Zij krijgen een volledige narcose en plaatselijke verdoving waardoor ze omvallen en helemaal van de wereld zijn. Het vervelende is dat de andere kalveren er overheen banjeren. Door de narcose hangt de tong van PuttPutt eruit en HEorSHE gaat er vrolijk op staan. Sterre staat bovenop de zere poot van Het Zuigkonijn die ook gevloerd op de grond ligt. Hij is hoornloos geboren maar heeft tijdens zijn geisoleerde verblijf (vanwege het zuigen) een wond aan zijn poot opgelopen, waarschijnlijk door het vele liggen in het kleine boxje. Arne-Johan legt me uit hoe ik de wond iedere dag moet reinigen met water, groene zeep en een spuit erin moet steken waar een soort ontsmettingsmiddel inzit. Ook moet hij 5 dagen lang penicilline hebben via een spuit, ergens op zijn rug. Ik heb nog nooit verpleegsterambities gehad, maar deze keer zal ik er toch aan moeten geloven. Gelukkig krijg ik hulp van Johan die al vaker koeien heeft geinjecteerd, alhoewel het zijn favoriete hobby ook niet is. Maar het hoort er allemaal bij! De onthoornde kalveren krijgen na de ingreep een injectie toegediend, waardoor ze in een mum van tijd weer op de been zijn, en vrolijk kuil staan te vreten alsof er niets is gebeurd.

Behalve de diarree-en onthoornellende krijgt HEorSHE ook nog een ongeluk. Door haar wilde gedrag knalt ze door het deurtje van het kalverenhok en vind ik haar in de gang die tussen het hok en de grup loopt. Helemaal dizzy laat ze zich terugbrengen naar het hok waar ze raar met haar achterpoten begint te trekken, en voortdurend omvalt wanneer ze wil lopen. Haar ogen staan de uren daarna erg duf en ik denk dat ze een hersenschudding heeft opgelopen. Johan houdt zelfs rekening met letsel aan het ruggemerg, vanwege de verlammingsverschijnselen aan haar achterpoten. Gelukkig verdwijnen de symptomen en is mijn "zorgenkind" na 2 dagen weer de oude. Ze dendert weer door het hok heen als nooit tevoren!

Zijn er eigenlijk wel leuke kanten aan de kalveren? Gelukkig wel....wanneer ze voor het eerst in het hok komen, en ontdekken dat ze hun pootjes de lucht in kunnen gooien, is dat iets om uren naar te kijken. Heel vertederend vind ik als ze bij elkaar liggen om te slapen en te herkauwen; ze zijn dan een grote kluwen van schattige koppies. Zo af en toe betrap ik Brownie Boy op vieze daden. Wanneer HEorSHE een piesje doet, besluipt hij haar van achteren, duikt in de straal en drinkt een paar druppels. Vervolgens gooit hij zijn kop omhoog, doet zijn lippen van elkaar en het lijkt alsof hij dan nog eens heerlijk gaat zitten gorgelen......het is echt bij de beesten af!!

Nijltje...de nymfomane

Les 1: hecht je niet teveel aan koeien, en zeker niet als ze 6 jaar oud zijn, nog geen 5000 liter per jaar geven...en Nijltje heten. Wat leeftijd betreft, had ze nog wel 2 jaar mogen blijven, maar haar produktie blijft ver achter vergeleken met de andere koeien. Zelfs de vaarzen (pinken die hun 1de kalf hebben gekregen, en bezig zijn met hun 1de lactatie-jaar) geven meer melk dan Nijltje. Een NRF-koe moet met gemak 7.500 liter melk per jaar kunnen produceren. Bij Nijltje is het nog maar de vraag of ze dit jaar de 5000 gaat halen. Zij is wat dat betreft meer een vleeskoe; de enorme bergen kuil die ze verslindt, zet ze om in vlees en met haar enorme nijlpaardenlijf doet ze niet onder voor de meststieren. Wat ik zo leuk aan haar vindt, is haar interesse in de mens. Wanneer wij langs haar lopen met de schoonmaakattributen of de melkstellen, stopt ze vaak met eten en doet pogingen om met haar tong het een en ander te proeven. Bij haar op de hoek wordt de stang omgeklapt waarmee je 10 koeien met hun kop vastzet of losmaakt; een uitstekende gelegenheid voor Nijltje om even aan je overall te plukken, of haar geliefde spelletje: we gooien de beuk erin!! (met haar kop duwt ze je dan omver). Er zijn veel koeien die niets van dat gefrunnik moeten hebben, en die het niet op prijs stellen dat je ze aait. Nijltje daarentegen strekt haar kop zover mogelijk uit als maar kan, zodat haar ogen uit haar kassen puilen, en wil maar wat graag onder haar kop worden gekroeld.

Bij de maandelijkse melkcontrole worden er maatbekers op de melkstellen geplaatst, zodat je kunt aflezen hoeveel iedere koe precies geeft. Bij iedere melkcontrole zien we de produktie van Nijltje in een gestaag tempo achteruitgaan, en op een keer sta ik zo geconcentreerd naar het schuim in de maatbeker te turen, om Nijltjes prestatie te kunnen aflezen, dat ik Johan niet hoor aankomen. "Niet smokkelen hoor", zegt hij ineens, vlak bij mijn oor, zodat ik me een hoedje schrik. Het is ook mijn slechte geweten, want het speelde wel door mijn hoofd dat ik heel gemakkelijk een litertje erbij kan tellen. Maar wat schiet je ermee op!! Niets, en het is gewoon zo dat het geld voor een groot deel verdient moet worden met de melk, en we geen koeien kunnen laten staan die lief en grappig zijn, maar slecht presteren. Dus, zegt Johan dan heel droog: "kalf eruit, Nijl eruit"!

Nijltje is 2x geinsemineerd met sperma van Ress, een Oostenrijkse Fleckvieh-stier en bij beide inseminaties hadden wij enige twijfels. De bronst/tochtigheidsverschijnselen zoals de hoeveelheid slijm, zijn moeilijk waar te nemen, en komen bij haar ook voor buiten de bronst. Na de bronst zijn er nooit sporen te vinden van de menstruatie, zodat je geen datum hebt voor haar volgende bronst. Wanneer Arne-Johan langs komt, voor de drachtigheidscontrole, ben ik best wel zenuwachtig. Ik weet dat bij een negatieve uitslag, Johan zich zal gaan afvragen of Nijltje wel opnieuw geinsemineerd moet worden. Maar zover zal het nooit meer komen; Arne-Johan constateert dat ze niet drachtig is, en dat in beide eierstokken cystes zitten. Dit zijn holtes, gevuld met vocht die ervoor zorgen dat er geen eisprong plaatsvindt. Hij legt uit dat we haar hormonen kunnen geven, die de cystes laten verdwijnen, en dat je daarna pas bij de 2de bronst kunt insemineren. Al met al ben je zo 2 maand verder. Ik zeg tegen Arne-Johan dat we erover na zullen denken en hoop dat hij snel de stal verlaat, zodat ik een potje kan janken. Ik weet dat haar doodvonnis is getekend!

Wanneer we een boek erop naslaan (Gezondheidszorg voor het rund...auteur Dr. A. Osinga) lezen we dat cystes nymfomanie kunnen veroorzaken, en dan vallen alle puzzelstukjes op z'n plaats. Nijl, die gelijk een klein pinkje besprong, die keer toen ze losbrak in de stal (blog: een veelbewogen dag). Van Johan hoor ik nu dat ze 's avonds met het naar binnen gaan voor het melken (de maanden juni t/m half sept. zijn ze overdag in de weide) altijd aan het ouwehoeren was, en andere koeien besprong. Nymfomane koeien hebben een bronst die langer duurt, en uiteindelijk nooit meer overgaat. Ze kunnen gaan brullen, of brommen, net als een stier en veroorzaken veel onrust in de groep. Het beste is om deze dieren uit de groep te halen, omdat hun gedrag kan overslaan op de andere, gezonde koeien. Nu is dit laatste het geval wanneer wij een loopstal zouden hebben, en de koeien los zouden lopen. Maar op de grup is het moeilijk springen, als je vastgebonden staat, alhoewel we Nijl een poging zagen doen bij haar buurvrouw, koe 139. Vorige week gingen ineens de 5 grote stieren vreselijk aan het loeien, terwijl wij aan het melken waren. Ze legden hun kop op de rand van het hok en keken naar een punt in de verte. Ook een paar andere pinken sprongen ineens als een gek in de rondte en ik had geen flauw idee waarom. Toen hoorden we het: een laag, heel raar gebrom. Het was Nijl, en de koeien bij haar in de buurt, werden er ook behoorlijk zenuwachtig van.

Eind februari worden de 5 oudste stieren opgehaald voor de slachterij, en Nijltje zal daar ook bij zijn. Het zal heel raar zijn, om een andere koe op haar plaats te zien staan, en ik zal haar zeker missen!!

Vrijdag de 11de....of de 13de!!

Als de eerste 2 weken van dit nieuwe jaar een voorbode zijn voor de rest van 2008, houden wij ons hart vast. De dagenlange stormen nemen in mijn ogen orkaanachtige proporties aan, wanneer mijn fiets omver wordt geblazen, terwijl ik er naast loop. Allerlei voorwerpen zoals een rol met prikkeldraad vliegen door de lucht, en zelfs de windmolens worden vastgezet. Dan komt de brief waarin staat dat ik geen verblijfsvergunning krijg op basis van gezinshereniging. Daarvoor hadden wij een samenlevingscontract afgesloten, omdat wij in Nederland geen 2 jaar samen hebben gewoond en dat is een voorwaarde. Maar goed...ze zullen me wel niet zo gauw het land uitzetten, en vanuit Emplacement, het buro dat Nederlanders begeleidt met de emigratie, werken ze nu verschillende mogelijkheden voor ons uit. Waarschijnlijk wordt de boerderij uitgeschreven als een eenmansbedrijf, en geregistreerd als een ANS (maatschap met onbeperkte aansprakelijkheid) zodat ik een verblijfsvergunning kan aanvragen op basis van ondernemersschap, net als Johan.
Ook krijgen 2 koeien uierontsteking, en dat is echt om te huilen. Dit probleem doet zich maandelijks voor, en kost behalve ca. 250 liter melk (per koe), de kosten van veearts en antibiotica. 's Avonds gaat een koe op m'n hand staan, terwijl ik het melkstel aansluit; gelukkig blijft het bij een lichte kneuzing. Dan gaat eindelijk de storm liggen...en wordt het zelfs volkomen windstil...tijd om buiten aan het werk te gaan!!

Vrijdagmorgen wandelen we de vallei in om de ensilering (jerrycans met zuur) te gaan tellen. Ze liggen verspreid in de vallei, op de hoeken van de weides en ze zijn overgebleven van het inkuilen dat ieder jaar plaatsvindt in juni en augustus. We moeten ze tellen om de balans op te kunnen maken van het afgelopen jaar. Maar we komen niet ver; we hebben net 5 minuten gelopen als we langs 2 enorme stapels met takken komen die de afgelopen jaren verzameld zijn. Johan kan het niet laten, en zet gelijk de hens erin. Joepie...wat is dat leuk na een paar weken alleen maar in de stal bezig te zijn geweest...lekker fikkie stoken!! Overal ligt dood hout, dat we uit de bosjes halen, en op de stapel gooien. Helaas krijgt Johan een tak tegen zijn oog, dat rood opzwelt en vreselijk gaat tranen. Hij heeft er 2 dagen goed last van.




De vuren zijn dicht bij het bevroren riviertje, dat je wel hoort stromen. Het blijkt dat alleen de bovenkant bevroren is; je ziet het water onder het ijs stromen, en overal zitten wakjes met grillige patronen in het ijs.



Bij de weide die van het voorjaar geploegd wordt, zet Johan de berm in brand. Het hoge bermgras verovert steeds meer terrein, en neemt al gauw 2 meter weide in beslag. Dit is een mooie oefening voor het grotere werk dat nog een keer moet gebeuren; bij de stukken grond die we gaan pachten, een paar km. buiten Bessaker, zitten hele slechte stukken bij waar jaren niets aan is gebeurd. Het gras is manshoog en verbranden is de enige optie. Johan wil met de gemeente overleggen of vergunningen nodig zijn, en of de spuitwagen die ergens staat, paraat kan staan voor het geval het enige (houten) woonhuis dat daar staat, in gevaar komt.



's Middags om half 3 valt opnieuw de stroom uit; de 3de keer in korte tijd. Zo langzamerhand zijn we het een beetje zat; iedere keer kunnen we ruim een uur later voeren en melken dan gebruikelijk. We pakken de kaarsen maar weer tevoorschijn, en ik begin vast aan de aardappelen, alhoewel ik niet weet of we ze vandaag nog gaan eten. Dat is een nadeel van elektrisch koken...op een moment als dit kun je nog geen water opzetten voor koffie en thee, en realiseer je je eens temeer hoe afhankelijk we zijn van stroom en water. Knus is het wel...6 kilo Brutus die zich op m'n schouders nestelt, terwijl ik bij 2 kaarsjes een boek probeer te lezen. Om 5 uur is er weer stroom, en vliegen we naar de stal, weer een uur later dan anders. In recordtempo voert Johan de koeien, en reinig ik de melkautomaat van de kalfjes en vul hem vast met een paar liter verse kunstmelk. De rest komt straks wel.....!!



Na het eten maak ik de fles klaar voor Het Zuigkonijn (kalf dat gescheiden van de rest opgroeit, vanwege zijn voortdurende gesabbel aan anderkalfs edele delen), als het licht opnieuw flikkert. Hoe lang gaat dit nog goed!! Aan de vorige stroomstoringen gingen altijd lichtflikkeringen vooraf. We beginnen de koeien te melken, en net als ik het melkstel afkoppel van de eerste 2 koeien en me bedenk wat te doen als het licht nu uitvalt, is het ineens aardedonker. Je ziet werkelijk geen hand voor ogen, en sommige koeien beginnen zenuwachtig te loeien. Natuurlijk is het 's nachts ook donker voor hen, maar nu staan ze met hun kop vast in de klemmen, en is dat toch anders. Voorzichtig schuifel ik achteruit met het melkstel; beducht voor een trap van een nerveuze koe. Overal om ons heen horen we de poep klateren; dat doen koeien als ze bang zijn. Op de tast schuifel ik de stal uit, om een zaklantaarn uit ons huis te halen, want het exemplaar dat in de stal ligt, is leeg (lekker handig!!). Ondertussen maakt Johan een praatje met Eli, die net aan komt rijden, en hoort van haar dat deze frequente stroomuitvallen niet gebruikelijk zijn, in verhouding tot andere jaren. Waarschijnlijk zijn ijsafzettingen de boosdoener. Met het kleine beetje licht van het mini-zaklantaarntje halen we de poep weg bij de koeien, en laten ze maar los....we weten niet hoe lang het deze keer gaat duren!! Johan nestelt zich op de bank en lamlendig door de verkoudheid kruip ik in bed voor een dutje. Ik val in slaap met de gedachte aan Dikkertje Dap en Droopy die binnenkort hun eerste kalf krijgen bij kaarslicht....hoe romantisch!! Na een uur gaat het licht weer aan, en verlossen we de koeien van hun melk.