De berg beklommen

Voor wat dit gedeelte van Noorwegen betreft, vind ik de maand Maart de mooiste wintermaand...'s nachts was de gemiddelde temperatuur -8 en -12 heeft ook 1x op de thermometer gestaan. Overdag altijd een heerlijk zonnetje en nauwelijks wind. Op nog geen half uur van ons vandaan, zijn er ski-mogelijkheden; een idee misschien voor mensen die volgend jaar Maart nog vakantiedagen tegoed hebben, en wintersportgeneugten willen combineren met "een eerste kalfervaring"!! Wij hebben de skilatten niet ondergebonden, maar wel de kuierlatten en hebben vorige week een bergje beklommen aan de linkerkant van de vallei...ook best wel sportief gezien het feit dat een officieel pad ontbreekt, en je zelf een weg moet zoeken

tussen en over de rotsblokken. Het einddoel is een betonnen muur dat vanaf de weide zichtbaar is. Het is vroeger een stuwdam geweest dat water leverde aan Bessaker, tegenwoordig drinken we grondwater. Eenmaal boven gekomen kun je genieten van het prachtige uitzicht over Bessaker en de zee.

Bessaker optimistisk

De titel van deze blog is ook de naam van een bijeenkomst, die eind januari gehouden werd in Grendahuset (het dorpshuis). Hij duurt maar liefst 2 dagen en de bedoeling is om alle goede plannen die er zijn om Bessaker meer op de kaart te zetten en de leefbaarheid te verbeteren, ook om te zetten in daden...het schijnt dat het daar nog wel eens aan schort!! Samen met 3 andere dorpen in Sor-Trondelag heeft Bessaker een prijs gekregen voor "optimistisch dorp" en gemotiveerd door deze onderscheiding is er iemand van buiten Bessaker ingehuurd die een objectieve kijk op de zaken heeft. Tegen 3en werp ik een blik in de stal en doe een laatste poging Johan over te halen mee te gaan, maar hij duidt met een sombere blik van nee. Hij houdt de staart vast van Big Mama die door een plaatsvervangende veearts uit Osen (de beide Arnes en Hilde zijn alle 3 vrij vanwege de bijeenkomst) behandelt wordt voor een uierontsteking; de 3de op rij in januari en daar zijn we behoorlijk chagrijnig van. Het is een klein, tenger vrouwtje die naast de stevige poten van Big Mama nog kleiner lijkt dan ze in werkelijkheid is. Ze geeft Big Mama verdoving die totaal geen zin heeft in gepruts aan haar uier en heel goed is in het uitdelen van rake trappen.

De bijeenkomst wordt geleid door Oddgeir die bij een of ander buro in Trondheim werkt en hij begint de middag met een zelfkennisronde die bestaat uit een lijst met 30 karaktereigenschappen die gerelateerd zijn aan 30 andere aan de achterkant van de lijst (waar je volgens mij niet op mag spieken). Vanwege mijn enorme Noorse woordenschat!! ontgaat me de clou volledig en wanneer ik mijn woordje moet doen, en 120 paar ogen op me gericht zijn (slik), zeg ik maar gauw dat ik de taal aan het leren ben, en op dit moment nog steeds bezig ben het lijstje te vertalen (en dat is echt zo!!). Nadat de mensen zijn uitgelachen, gaat Oddgeir door met het volgende onderdeel. Hij legt uit dat men eerst de problemen moet onderkennen die ervoor zorgen dat plannen gedoemd zijn te mislukken. We worden ingedeeld in groepen en schrijven op grote vellen papier wat de obstakels zijn. Een van de belangrijkste is "janteloven" en ik laat mij door een tafelgenoot uitleggen dat dit betekent dat er altijd mensen zijn die zeer negatief staan tegenover alles en die bijv. staan te juichen als een ander failliet gaat. Heel vreemd, en ik kan het niet rijmen met de saamhorigheid die er heerst. Wanneer ik later het woordenboek erop nasla, lees ik de eigenlijke betekenis: je mag je hoofd niet boven het maaiveld uitsteken!! Andere obstakels zijn te weinig arbeidsplaatsen, te weinig mensen en te weinig huizen...een typisch voorbeeld van het kip-ei-geval; wat is er het eerst verdwenen, en wat moet er het eerst komen?

Na de warme maaltijd wordt er per groep een tekening gemaakt van alle wensen en plannen die iedereen in Bessaker wil realiseren. Mijn groep tekent de hele haven vol met de meest onrealistische dingen, zoals een hotel van 6 verdiepingen, en wanneer ik mijn filmhuisplannen in de groep gooi, krijg ik een stift in m'n handen geduwd en zie genoodzaakt, vanwege de al overvolle haven, het filmhuis op een eiland te tekenen. Arne-Johan zet er de naam van het schapeneiland Boroya bij, en na een zit van 4 uur neem ik, lichtelijk teleurgesteld, afscheid en ga Johan helpen in de stal. Die is blij met wat hulp; PuttPutt's Ma heeft het melkstel eraf getrapt waardoor er een kleine reparatie nodig is, en koe 141 is aan het bevallen van IetPetit.

Wanneer wij zondagmorgen binnenkomen voor de 2de dag van de bijeenkomst, komt Sigurd direkt op me af en vertelt dat hij gisteravond mijn filmhuisplan heeft gepresenteerd.
Daar is door een aantal mensen enthousiast op gereageerd zodat het opgenomen wordt in de lijst met uit te werken plannen. Ik ben verrast over deze ontwikkeling en vind het leuk dat Sigurd zo meewerkt; als ex-inwoner van Trondheim mist hij het culturele leven en hij gaf in mei, tijdens ons kennismakingsbezoek, al aan dat hij hoopte dat ik mijn plannen door zou zetten. Alle aanwezigen kiezen een project, en de rest van de dag wordt een eerste opzet gemaakt voor het opstarten ervan. Naast het filmhuis dat in Noorwegen filmklubb heet, zijn enkele andere projecten: de (industriele) haven die in Vik zal moeten komen (ligt tegen Bessaker aan), pizza-broodbakkerij (in samenwerking met het Kroa-restaurant), excursie naar het windmolenpark, zeemanskerk, tehuis voor pleegkinderen en een bathotel. Johan kiest voor het laatste; het lijkt hem wel leuk om mee te werken aan een soort van badplaatshotel. Bij bathotel krijg ik visioenen over een zwembad en sauna's...heerlijk om af en toe even in het Turkse stoombad bij te komen van alle boerderijbeslommeringen!!

Behalve Sigurd, heeft ook Astri, de dochter van Hilde, voor de filmklubb gekozen. Zij is net terug uit Swasiland waar zij een opleiding heeft afgerond, en in de herfst zal zij beginnen aan een studie medicijnen. Zolang zij in Bessaker is, zal ze helpen met het opstarten van het filmhuis. Nadat alle groepen hun plannen uitgewerkt en gepresenteerd hebben, doet de burgemeester (van de gemeente Roan) nog zijn woordje; als oud-Bessaker is hij bijzonder trots op zo'n innovatieve gemeente. Dit is de afsluiting van de 2-dagendurende bijeenkomst.
Thuisgekomen vertelt Johan me de bijzonderheden van zijn project...een hotel voor boten!! Het is een winterstalling voor alle boten en tevens is er mogelijkheid tot onderhoud en reparatie. We liggen dubbel van het lachen om dit taalmisverstand...toch maar gauw eens verder met de Noorse studie!!

Tijdens de daaropvolgende dagen, bezoek ik alle eventuele filmhuislokaties die Sigurd op een lijst heeft gezet. De gebouwen die ik niet geschikt vind, zijn:
* de bijkeuken van het Grendahuset. Deze ruimte is te klein, te vierkant en te rommelig door het doorgeefluik naar de keuken die eraan grenst.
* een klaslokaal in het schoolgebouw. Ook te klein en teveel werk om vooraf iedere voorstelling alle kindertekeningen te verwijderen.
* de kantine van de voetbalclub. Prachtig gelegen aan zee, maar ook hier heb ik geen zin iedere keer de 100den bekers en trofeeen te verwijderen, en terug te zetten.
* het gebouw van Tronderenergie, te zien vanaf ons huis (op de voorgrond van de foto zie je de voersilo van de boerderij). De bovenverdieping staat leeg, en de eigenaar die eerst razend enthousiast is over de filmhuisplannen, besluit alsnog het niet beschikbaar te stellen, i.v.m. het ontbreken van een nooduitgang.






De plek die ik het meest geschikt vind, is het gebouw van de Salmar, gelegen in de haven van Bessaker. Dit bedrijf is gespecialiseerd in het verwerken van zalm, en eigenaar Roger staat op het punt te investeren in stoelen, tafels en andere dingen om er een conferentieruimte van te maken. Het gaat om een grote, langwerpige ruimte die aan de achterkant van het gebouw ligt, dus ook hier een prachtig uitzicht op zee.

Het ligt dicht bij de Kroa zodat de bezoekers na de film daar terecht kunnen voor een drankje; koffie, thee en de niet weg te denken wafelen wil ik doorberekenen in de prijs van het filmkaartje, en aanbieden via een zelfbedieningsbuffet. In samenwerking met de Kroa kunnen we ook leuke eetarrangementen gaan aanbieden.

Ons plan is om in september de eerste film te vertonen, en de komende maanden zullen we ons gaan registreren bij de Norsk Filmklubb (overkoepelende instantie), de ruimte gaan aankleden, diverse instanties benaderen voor subsidie, de programmering opstellen, de krant benaderen enz.enz.

(Wordt ooit vervolgd)

Boerin op stoel

Een winters, maar zonnig groetje vanuit Bessaker, waar het nu prachtig weer is na de sneeuwstorm van vanmorgen, en ik na het melken van de koeien mijn eerste "wintersportervaring" beleef!!

Maart roert zijn staart!!

Noorwegen staat bekend om zijn plotselinge weersveranderingen en de Noren gaan daar heel relaxed mee om, gewend aan het feit dat een dag uit 4 seizoenen kan bestaan. Ik kan me een ontzettende hagelbui herinneren... Johan en ik zaten lekker beschut in de auto en zagen geen hand voor ogen. Plotseling doemt er een klasje kleuters op, in gezelschap van een juf. Weer of geen weer; kinderen spelen altijd buiten. Ook heb ik me verbaasd over oma, die doodleuk buiten takjes gaat rapen in de tuin, terwijl de wind zo tekeer gaat, dat je nauwelijks rechtop kunt staan. De onderstaande foto's zijn allemaal zaterdag 9 maart gemaakt; een stralende dag met veel zon en overal zie je de laatste sneeuwresten smelten. Vandaag, zondag 16 maart is alles weer wit en is Koning Winter heer en meester. De mensen uit Trondheim die het rode huis naast de onze als weekendhuis hebben (de 1e foto), zijn ook gearriveerd om de Paskeweek in Bessaker door te brengen. Ook Thore die 9 rorbu heeft (de rode huisjes gelegen in de haven, zie foto bovenaan de blog) en verhuurt, verwacht de komende week de eerste toeristen. Het zijn voornamelijk Duitsers die tot eind september met bussen tegelijk naar Bessaker komen om een vis aan de haak te slaan.



Onze achterburen zijn 2 paarden. De donkere is van Arne-Johan, de veearts en het lichtbruine paard is een racepaard dat op de renbaan van Trondheim haar geld hoort te verdienen. Zij is echter te hard aangepakt, en de dochter van Thore die daar werkt, heeft haar "gered" en haar in Bessaker gestald, om bij te komen. Haar vakantie duurt al bijna een jaar, en haar toekomst is nog steeds onzeker; zal ze hobbypaard blijven, of zullen haar ranke benen ooit weer over de renbaan draven!!

Ali-B is een pink die ons mooi heeft laten wachten. Het kalf kon ieder moment komen, gezien haar volle uier, maar de dagen verstrijken... helaas zijn haar banden niet goed voelbaar, waardoor het moeilijk is het juiste moment te bepalen. Het bizarre is dat ze als 2 druppels water op Alie-Jen lijkt, de pink die laatst geslacht werd omdat haar kalf er niet uit kon. Ze hebben dan ook dezelfde vader, een veel gebruikte stier die Guterud heet, en ik ben bang voor nieuwe geboorteproblemen. Het is namelijk niet alleen de koe die verantwoordelijk is voor de mate van afkalven, de stier bepaalt dat net zo goed (zowel de vader van de koe als de vader van het kalf). Na een week iedere nacht voor niets m'n bed uit te zijn geweest, sta ik op het punt de veearts erbij te halen, als Johan 's morgens om 7 uur een dood kalf vindt. De damp kwam er nog vanaf en Johan heeft geprobeerd te reanimeren, maar zonder resultaat. Het is jammer dat na 9 maanden groeien, zo'n volmaakt kalfje dood wordt geboren, maar ik ben opgelucht dat er een (voorlopig) einde komt aan deze nachtbrakerij. En wat Guterud betreft; ik vind het heel toevallig dat we en een dode koe en een dood kalf hebben, en ben benieuwd hoe het Hielke en Sietse aankomende zomer zal vergaan, als zij hun eerste kalf gaan krijgen. Want ook de 2ling zijn dochters van deze Guterud.


In Noorwegen is het de gewoonte om dode kalveren niet op te laten halen, maar zelf te begraven, en dat is wat wij op deze zonnige zaterdag gaan doen. Tegelijk halen we enkele dode bomen op, om de houtvoorraad weer aan te vullen. We gaan naar de "annet", dit is het land dat niet gebruikt wordt en waar iedere boerderij wel enkele hectares van heeft. Ook Thunegard, de officiele naam van deze boerderij heeft enkele honderden hectares annet; een mooie rustplaats voor het kalf.





Overal zie je het gesmolten bergwater de grond uit komen; het stroomt naar het riviertje dat door de vallei kronkelt, die weer uitmondt in de zee, dicht bij de boerderij.

Behalve een flinke voorraad brandhout, gaat er ook een wilgetak mee naar huis, die door Brutus en Lommeltje met veel enthousiasme ontvangen wordt. Al 14 jaar heb ik Siamezen om me heen, en weet dat "je huis leuk decoreren" niet samengaat met het hebben van deze, aktieve dieren. Toch doe ik een poging...hang een tiental paaseieren erin...





en kan dit jaar wel heel vroeg op zoek naar de eieren...Lommeltje mept ze in een mum van tijd de tak uit, en Brutus voetbalt ze a la Gullit de kamer door!!

Help!!...De stieren zijn los!!

Maart; een nieuw melkquotumjaar begint en eindelijk zijn we verlost van de afrekeningen waarop iedere maand met grote cijfers staat wat er nog geleverd moet worden. Er is 79.80% van het quotum geleverd, en voor het komende jaar gaan wij ervoor zorgen dat het 100% wordt!! 1 maart is ook de dag dat Rolmops voor het eerst zonder het melkstel af te trappen, haar 5 min. melktijd "uitzit"...het mag wel in de krant; het heeft 30 dagen geduurd voordat ze zover was!!










Sinds een paar dagen wonen we in de pachterswoning, en staande op de veranda die in aanbouw is (4de foto)aan de achterkant van het huis, is de 3de foto (zicht op de achterkant van de boerderij) ons uitzicht als we naar rechts kijken. Rechts voor ons uit strekt de vallei zich uit, en een mooier uitzicht is niet denkbaar. Van de week liepen er 2 rendieren, een groep van 7 reeen en 2 elanden. De sneeuw heeft maar 2 dagen gelegen, en inmiddels schijnt iedere dag de zon en is het 's avonds om 6 uur nog volop licht. De 2de foto is de dierenkliniek aan de overkant van de straat, waar je vanuit de keuken zicht op hebt. Hier is de praktijk van Arne-Johan, Arne-Dag en Hilde, de 3 veeartsen voor deze regio.

De timmermannen zijn zo attent het afvalhout van de veranda in de houtzak te doen die bij de voordeur staat, en het lijkt mij een goed plan om daar de kachel mee aan te maken. Binnen de kortst mogelijke tijd staat de hele (pas geverfde)kamer vol rook, en snel gooi ik een paar ramen open, ondertussen de siamezen in bedwang houdend. Johan, die thuiskomt en denkt dat ik de kachel "verkeerd" heb aangemaakt, waagt een 2de poging, en gelukkig voor mij, vult de kamer zich opnieuw met rook. Het ligt dus aan het hout dat geimpregneerd is, en dat alleen in de kachel mag, als hij al goed brandt!! Wanneer ik op de veranda sta uit te kuchen, en van het prachtige uitzicht sta te genieten, hoor ik een ontzettend tumult in de stal. Het klinkt alsof alle stieren aan het brullen zijn, en dit doen ze alleen als er iets aan de hand is. We wachten al meer dan een week op het kalf van Alie-B, en ik zit me net te bedenken of een barenswee van Alie de consternatie heeft veroorzaakt, als ik Arne-Johan door de weilanden aan zie komen lopen.

Hij zou eind van de middag Aaltje insemineren, en ik snap niet waarom hij eerst naar z'n paarden gaat, die achter ons huis lopen. Dan begint hij te wuiven en schreeuwt: "There are bulls running in the fjos (stal)...it's a real mess!! Mijn hart maakt een rare zwieber, en ik ren direkt naar het fornuis om alles uit te doen. Met z'n 2en rennen we naar de stal en vinden..........pink Sietse die doodgemoedereerd bij de kalveren de brok staat op te vreten. Ook haar buurvrouw is losgebroken, maar heeft eerder genoeg van het uitstapje en staat braaf op haar plek te wachten tot Johan haar weer vastzet. Vragend kijk ik naar Arne-Johan die bij staat te komen van de schrik. "Ik dee de deur open, en zag er 2 als gekken door de voergang rennen...ik zag geen uier, en dacht dat 't stieren waren", legt hij uit. Over anatomische kennis gesproken!!

Op de onderstaande foto's is te zien hoe de groep van de oudste kalveren behandelt wordt met een medicijn tegen coccidiose. Dit is een besmettelijke ziekte die veroorzaakt wordt door eencellige diertjes die in de darmwand dringen en ontstekingen veroorzaken, met diarree als gevolg. Normaal gesproken is onvoldoende hygiene de oorzaak doordat er teveel dieren in 1 hok worden gestopt. In ons geval is het precies andersom; er zijn te weinig dieren in het hok waardoor er niet genoeg pootjes zijn die over de poep lopen, en dit zo door de roosters drukken.














Zo verhuizen BrownieBoy, HEorSHE en "Het Zuigkonijn" naar de groep van Moriaantje, Beer, Sterre en PuttPutt en wordt het 1 dolle bende. Het medicijn dat met een spuit in de bek wordt toegediend, werkt 3 dagen en iedere dag doen we "een kleine verhuizing" naar het ernaast gelegen hok, dat ondertussen gereinigd is.













Omdat ik m'n twijfels heb over "het water drinken" bij een aantal kalveren vanwege het best wel zware nippeltje dat ze met hun bek moeten indrukken, is het 2x per dag weer tijd voor de fles. 2 liter lauw water doe ik erin (per kalf), en het is 1 groot feest. Omstebeurt weer even lekker aan de speen.....wie ziek is, mag best wel een beetje verwend worden!!