Bessaker in 't nieuws

Bessaker, een klein stipje op de wereldbol. In een week tijd volop in de media, zowel regionaal, landelijk maar ook in het buitenland. Na jarenlang onderzoek zijn de diverse overheden het met elkaar eens geworden. Er zal bij Vik (5 min. van Bessaker ) een industriele haven komen, die als doorslaghaven zal fungeren voor Zweden. Bedrijven zullen zich er vestigen en er zullen arbeidsplaatsen komen. Dit is waar alle mensen jarenlang naar hebben uitgekeken, en er wordt tot diep in de nacht gefeest.

Nauwelijks een week later gaat de vlag halfstok. Dichtbij het schapeneiland Boroya, op nog geen 5 minuten van de kust vandaan, slaat een bootje door onbekende oorzaak om. 4 Duitsers komen door verdrinking om het leven. Het zijn mannen die deel uitmaken van een visclub, bestaande uit 28 personen. Al jaren gaan ze met z'n allen op visvakantie. Na deze vakantie zal het nooit meer hetzelfde zijn. In de Kroa (restaurant) wordt een bijeenkomst gehouden voor alle nabestaanden en meelevenden. Ook de burgermeester is aanwezig. De pers interviewt enkele dorpsbewoners, en Martijn (zwager), die met Daniel van 5 de berg beklimt om de voormalige stuwdam te bekijken, worden aangesproken. Terwijl Johan en ik de koeien melken, landt in de weide voor de stal, de helicopter van de pers. De foto's zijn gemaakt door Martijn.

Het ploegen

Al wekenlang is het prachtig voorjaarsweer, zodat Johan na het uitrijden van de mest,
is begonnen aan een voor hem nieuwe bezigheid; het ploegen. Er wordt veel timotheegras gebruikt in Noorwegen, omdat het bestand is tegen strenge vorst. Nadelen zijn dat de koeien het minder smakelijk vinden, het maar 2x per jaar gemaaid mag worden en na 5 jaar je grasmat versleten is. De weides die dit jaar worden geploegd, gaan straks ingezaaid worden met engels raaigras dat al deze nadelen niet heeft. Toch is het een experiment dat niet helemaal zonder risico is. Engels raaigras is het eerste jaar kwetsbaarder, waardoor het niet goed tegen vorst kan...behalve als er een pak sneeuw valt. En dat is in Bessaker niet 100% zeker. De afgelopen winter heeft het af en toe flink gevroren en de sneeuw viel pas in maart. Toch wil Johan het proberen, ook omdat er in Afjord (3 kwartier van ons vandaan) verscheidene boeren zijn die engels raaigras gebruiken, en Afjord ligt een stuk kouder dan "ons" valleitje. En nu maar hopen dat het van de winter sneeuwen gaat!! Thore (de vorige pachter) neemt de rol van leraar op zich zodat Johan na enkele aanwijzingen het vrij snel onder de knie heeft. Een kleine sfeerimpressie:

Een ronde door de stal

Als Noorse boer ben je verplicht bij 40% van alle inseminaties, een proefstier te gebruiken. Er zijn 130 proefstieren waarvan er, na het testen van ca. 200 dochters, hooguit 10 verdergaan als elitestier. Je hebt geen keuze in welke proefstier gebruikt gaat worden. De veearts pakt willekeurig een rietje uit het vat, en daarna kun je afstammingsgegevens zoals fokwaarde, melkindex, proteine-index, groei en exterieur opzoeken in de catalogus. Het onderzoeken van de dochters duurt jaren; zodoende zijn van de helft van onze melkkoeien de gegevens niet compleet, omdat het onderzoek naar de vader nog loopt. Johan vindt deze manier van fokken, het grootste minpunt van "het boer zijn" in Noorwegen. De 40% is te hoog, en zorgt ervoor dat je als boer niet gestimuleerd wordt, geinteresseerd te zijn in de fokkerij.


Anneke (onze contactpersoon bij Tine)komt langs om voor Geno (de fokvereniging) een aantal koeien op te meten. Zij maken deel uit van een dochtergroep van een proefstier. Anneke meet de borstomvang van deze koeien, beoordeelt het exterieur en bekijkt het uier. Andere gegevens, zoals de hoeveelheid melk zijn bij Tine en Geno al bekent, doordat iedere boer maandelijks de melkcontrole uitvoert en doorgeeft via post of internet. Dikkertje Dap is 1 van de uitverkorenen op Anneke's lijstje en haar borstomvang is maar liefst 206 cm. Het gemiddelde voor het NRF ligt rond de 190 cm. Tja, zij heet niet voor niets Dikkertje Dap! Met 2 jr. en 7 mnd. de oudste pink, lijkt het erop dat zij mijn gekscherend uitgesproken woorden "zij gaat de topkoe van deze stal worden", waar gaat maken. In febr. begonnen met 29 liter, en in maart gestegen naar 31.8 liter; erg goed voor een NRF-vaars. Maar wat kilo's betreft spant Rolmops de kroon: haar borstomvang is 220 cm. Anneke heeft ooit ergens 224 cm. gemeten en hiermee verklaar ik Rolmops tot 2de dikste koe van heel Noorwegen! Een topper zal ze nooit worden; na een armzalige start van 15 liter, geeft ze momenteel 18,5 liter. Zij is een halfzus van de pas geslachte Nijltje en lijden aan dezelfde familiekwaal; al het voer wordt omgezet in bergen vlees!

Tijdens het opmeten, worden we opgeschrikt door een woest gebrul. "Wat is dat"? vraagt Anneke waarop ik haar vertel over Ronja, de leeuwin. "Heeft zij uierontsteking" vraagt Anneke belangstellend, wat gelukkig niet zo is. Ronja is altijd al een koe geweest, die de meest vreemde geluiden maakt; ze kreunt tijdens het herkauwen en snurkt onder het dutten. Samen met het gekwetter van de musjes en vinkjes, is het iets dat voor mij bij de stal hoort, net als het gezellige tjoektjoek van de melkapparatuur. De weken voor het afkalven vallen Ronja zwaar; zij is chagrijnig omdat ze geen brok meer krijgt, ze wil niet aangehaald worden en trapt vaak gemeen naar achteren als wij haar plek schoon willen maken. De leeuwebrullen wijt ik toe aan haar enorme gewicht (een 2ling misschien?). Niet alleen wij schrikken ons lens, ook koeien zoals Rolmops, die "het melken" aan het leren zijn

trappen van schrik het melkstel af, en haar beide buurvrouwen geven haar een flinke kopbeuk, zodat zij moeizaam zichzelf weer ophijst. Johan denkt dat het gassen zijn, die zij via haar bek laat ontsnappen; zou dat de oorzaak zijn van haar vreemde blauwgekleurde tong!! Arme Ronja....maar eindelijk begint het afkalven en ligt daar

niet de verwachte 2ling, maar een klein, zwart/wit kalfje, dat van Liny (Johans moeder) de naam krijgt van Victoria, een prinses. In de weken na het afkalven begint Ronja aan een bronst die nooit meer stopt, en na een inwendig onderzoek constateert Hilde(veearts)een cyste op haar eierstok. Zij krijgt hormonen ingespoten die de cyste laten verdwijnen...en daarmee is er gelijk een einde gekomen aan haar tijd als leewin. Op dit moment is Ronja genezen verklaard, heeft een normale bronst gehad en kreunt en snurkt als vanouds.

Inmiddels zijn we een paar weken verder, en heeft Victoria er een maatje bij. Freia is chocoladebruin gekleurd, en wij hebben deze kleur, zowel bij andere boeren en in de Geno-catalogus, nog nooit gezien. Alle zwarte kalveren die een rode vader of moeder hebben, zijn niet intens zwart gekleurd, maar hebben een bruinige waas, meestal alleen bij de kop. Freia is echter van boven helemaal bruin, en haar pootjes en buik zijn wit. Ik vind haar zo bijzonder, dat ik in gedachten de foto al in de




krant zie staan omdat er in heel Noorwegen nog nooit zo'n kalf onder het NRF geboren is! Maar Eli zet me weer met beide benen op de grond. Terwijl zij met oma bij ons de
zaterdagse nassi met surinaamse sambal uitproberen (geen gangbare kost in dit land) vertelt ze dat er vroeger veel andere rassen in het NRF ingekruist zijn, waardoor zwart veel, en bruin af en toe, voorkomen.

Zoon Einar vindt haar wel weer bijzonder, en ik ben dan ook van plan nog navraag te doen bij Geno naar de vererving van deze kleur. Wat Verkade is in Nederland, is Freia-chocolade in Noorwegen, en zeldzame kleur of niet, ik ben heel erg blij met onze jongste telg......

......1 na jongste, want er is afgelopen week een prachtig gevlekt stiertje geboren met een leuk spits koppie en een vertederend kransje van haartjes rond zijn neus.....


.....erg moeilijk om dat op de foto vast te leggen; zo beweeglijk dat ze zijn.

De moeder van Freia is bezig aan haar 2de lactatie, en haar uier is zo enorm groot geworden, dat de spenen onder de hak uitkomen (de hak zit bij de koe halverwege de poot, en heet niet zoals bij ons, de knie). Bij iedere nieuwe lactatie, zal het uier


wat groter worden; dat belooft niet veel goeds voor haar. Ze zal nog een paar maanden worden gemolken, en dan weggaan naar de slacht.